Συνέπεια ή Τιμωρία

Το να κλαις γι’ αυτό που συνειδητοποιείς ότι «είσαι» είναι θεραπευτικό.
Το να κλαις γι’ αυτό που θα ήθελες να είσαι, αλλά δεν είσαι είναι καταστροφικό…
                                                                            Αριστείδης Μπαντέλης
                     
Α) Η οικογένεια ως μικρόκοσμος του κοινωνικού μακρόκοσμου.

Η οικογένειά μας είναι ένας μικρόκοσμος μέσα στον οποίο τα παιδιά μας εκπαιδεύονται και προετοιμάζονται για να μπορέσουν κάποτε να ενταχθούν στον μακρόκοσμο της κοινωνίας μας. Κάτω από αυτό το πρίσμα είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα παιδιά μας, την στιγμή που θα έρθουν σε επαφή με τα άλλα μέλη της κοινωνίας μας, θα εκδηλώσουν όλες εκείνες τις ιδιότητες και ικανότητες που ανέπτυξαν μέσα στην οικογένειά τους. Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει το «τέλειο» πλαίσιο μέσα στο οποίο τα παιδιά μας να μπορούν να μεγαλώσουν δυστυχώς θα αναβιώσουν και τα αντίστοιχα συναισθήματα της γονεικής υπερπροστασίας ή εγκατάλειψης.   

Β) Η δημιουργική ένταξη του παιδιού στο σύστημά. 

Υπό το πρίσμα της ανατροφής ως μέσο εκπαίδευσης, είναι σημαντικό να νιώσουν τα παιδιά πως ανήκουν στο οικογενειακό σύστημα στο οποίο μεγαλώνουν και πως αποτελούν ενεργά μέλη του – όπως αργότερα στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι σε κάθε σύστημα υπάρχει ένα συμβόλαιο που καθορίζει τους κανόνες βάσει των οποίων όλα τα μέλη δεσμεύονται και αλληλεπιδρούν.

Οι κανόνες είναι σημαντικό να διέπονται από κάποιες αρχές όπως: 

• Οι κανόνες προκύπτουν από τις κοινές ανάγκες για την ομαλή λειτουργία του συστήματος – χωρίς να τις   επιβάλλει ο «αρχηγός» του σπιτιού. 

•  Οι κανόνες του συμβολαίου όπως και στην κοινωνία δεσμεύουν όλα τα μέλη του συστήματος π.χ. Δεν τρώμε μπροστά στην τηλεόραση (αυτό ισχύει για όλους)  - Κάνουμε μπάνιο καθημερινά (αυτό ισχύει για όλους)  - ολοκληρώνουμε τις υποχρεώσεις μας και κατόπιν μπορούμε να ασχοληθούμε με την διασκέδασή μας (αυτό ισχύει για όλους). 

• Για την  παράβαση των κανόνων υπάρχουν συνέπειες και όχι τιμωρία. Π.χ. Ένα παιδί που δεν φροντίζει για τις     υποχρεώσεις του απέναντι στον εαυτό του όπως το να μαζεύει τα ρούχα του και να τα τακτοποιεί τότε όταν θα χρειαστεί τα συγκεκριμένα ρούχα δεν θα είναι διαθέσιμα. Αν αντίθετα το τιμωρούμε και φωνάζουμε για το παραπάνω το μόνο που θα καταφέρουμε είναι το παιδί να αμύνεται είτε με απόσυρση είτε με επίθεση.  

• Οι κανόνες επαναδιαπραγματεύονται σε τακτά χρονικά διαστήματα διότι το σύστημα εξελίσσεται. 

• Οι κανόνες είναι σεβαστοί όμως μερικές φορές ανάλογα με την περίπτωση και αυτοί καταστρατηγούνται.

Γ) Συνέπεια ή τιμωρία ;;; 

Η συνέπεια δεν επιβάλλεται από κανέναν.  Προκύπτει. Και συνήθως προκύπτει από αυτά που το παιδί δεν κάνει.
Συνδέεται περισσότερο με την ανάληψη της ευθύνης και του έργου που του έχει οριστεί μέσα στην οικογένεια. Για παράδειγμα, αν στη λίστα του super market, το παιδί δεν έχει γράψει ότι θέλει γάλα, όταν θα θελήσει να πιει, δεν θα έχει.

Είναι σημαντικό να βιώσει το αποτέλεσμα της συνέπειας, που είτε από αμέλεια είτε από αντίδραση το έφερε μπροστά στη συνθήκη που ουσιαστικά εκείνο δημιούργησε. 

Είναι σημαντικό, γιατί έτσι διδάσκεται άμεσα από το δικό του το βίωμα πως όταν αναλαμβάνουμε την ευθύνη του εαυτού μας, δεν μπορούμε να αποδώσουμε ευθύνες αλλού για τις συνέπειες της αθέτησης . Έτσι, η φροντίδα του εαυτού γίνεται προτεραιότητα και μακροπρόθεσμα πηγή δύναμης και αυτάρκειας.

Όλα τα παραπάνω είναι σημαντικό να μας προβληματίζουν διότι μόνο έτσι θα κατανοήσουμε ότι η τιμωρία κάνει το παιδί να νιώθει μία τοξική ντροπή που το κάνει να νιώθει ανάξιο, ενώ η συνέπεια οδηγεί το παιδί να νιώθει μια υγιής ντροπή απέναντι στον εαυτό του κατανοώντας ότι την επόμενη φορά αν δεν φροντίσει το ίδιο για την «τροφή» του εκείνο προδίδει τον εαυτό του. 

                                              Αριστείδης Μπαντέλης