Το άγνωστο υπόγειο καταφύγιο του Λυκαβηττού ...

Μια (παλιότερη) περιήγηση σε έναν από τους "μυστικούς" και σχετικά άγνωστους υπόγειους χώρους της Αθήνας, στο καταφύγιο του Λυκαβηττού. 


Για τις εγκαταστάσεις αυτές έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί πολλά σενάρια παραφιλολογίας. Η αλήθεια όμως... βρίσκεται πίσω από τις πόρτες! 

 

…Η στρατιωτική βάση του Λυκαβηττού κατασκευάστηκε πριν από τον πόλεμο του ’40 και περιλάμβανε το καταφύγιο που θα δούμε εδώ, αλλά και θέσεις πολυβολείων λεξευμένες στο βράχο, εκ των οποίων διακρίνεται μόνο μία. Κατά τον πόλεμο χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς, ενώ μετά την απελευθέρωση παρέμεινε σε λειτουργία ως το 1970, κι έπειτα εγκαταλείφθηκε.

Κατά τη δεκαετία λοιπόν του ’30, η κυβέρνηση Μεταξά, αναμένοντας εμπλοκή της χώρας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υποχρέωσε με νόμο να κατασκευαστούν στα υπόγεια σπιτιών, δημοσίων κτιρίων, και στο εσωτερικό κάποιων λόφων, καταφύγια εν όψει βομβαρδισμών των γερμανικών μαχητικών αεροπλάνων. 

Έτσι, και το υπόγειο καταφύγιο του Λυκαβηττού κατασκευάστηκε γύρω στο 1936, κοντά στη σπηλαιοεκκλησιά των Αγ. Ισιδώρων (για την οποία θα μιλήσουμε μιαν άλλη φορά). Δε γνωρίζω αν οι κατασκευαστές εκμεταλλεύτηκαν κάποια προϋπάρχουσα τεχνητή υπόγεια κοιλότητα ή σπήλαιο, κάτι που είναι πολύ πιθανόν, και εάν ισχύει, αυτό θα σημαίνει ότι μεγάλο μέρος του λόφου ήταν κούφιο. 

Το καταφύγιο εκτείνεται σε βάθος 100 μέτρων μέσα στο βράχο, διαθέτει δύο εισόδους, και είναι μεγαλύτερο και σε καλύτερη κατάσταση από το γνωστότερο μα εγκαταλειμμένο καταφύγιο του Αρδηττού (και γι’ αυτό θα μιλήσουμε εν καιρώ). Συντηρημένο, φρεσκοβαμμένο, αλλά με φανερά τα σημάδια του χρόνου, με ρεύμα, τουαλέτες και λουτρά, θα μπορούσε να πει κανείς πως δίνει την εντύπωση προετοιμασίας για πιθανή αξιοποίηση ως μουσείο στο μέλλον.

 

Οι εγκαταστάσεις συμπεριλαμβάνουν επίσης: δύο μεγάλες αίθουσες και άλλες μικρότερες, διαδρόμους, πολυβολείο (“φωλιά” πολυβόλου), αποθηκευτικούς χώρους, συσκευές και αγωγούς εξαερισμού, δεξαμενές, πίνακες και διακόπτες ηλεκτρικού, τηλεφωνικό κέντρο της εποχής του.

  

 

Και οι δύο είσοδοι (μεταλλικές πόρτες στις οποίες διακρίνουμε και τις εξόδους των αεραγωγών), καταλήγουν στην κεντρική μεγάλη αίθουσα όπου και στεγάστηκε το Αρχηγείο Αντιαεροπορικής Άμυνας για τις ανάγκες του πολέμου του 1940.

Πιο συγκεκριμένα, να πούμε ότι η αρχική χρήση του ήταν στρατιωτική και ξεκίνησε όταν εγκαταστάθηκε εκεί το 1936 ή 1937 η Υπηρεσία Επιτήρησης Συναγερμού Αέρος Θαλάσσης και ο Σταθμός Ασυρμάτου, της διεύθυνσης Ραδιοτηλεγραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού. 

Σήμερα ο χώρος ανήκει στην υπηρεσία ΠΣΕΑ (Πολιτική Σχεδίαση Εκτάκτων Αναγκών) του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (πρώην Δημοσίας Τάξεως). Υπάγεται δε στο Αστυνομικό Τμήμα Κολωνακίου, όπου και τηρούνται τα κλειδιά του.

Επίσης πάνω στο λόφο και κάτω από την κορυφή του, βρίσκεται το παλιό γερμανικόπολυβολείο, στο οποίο οδηγεί ένα πολύ μικρό τούνελ σκαμμένο στο βράχο. Διακρίνεται πάνω δεξιά στο βράχο από την αρχή των σκαλοπατιών, στην περιοχή του παρκινγκ του θεάτρου.

 

  Το πολυβολείο αυτό που σώζεται μέχρι σήμερα, σε παλαιότερες εποχές εξαπέλυε -όπως και το κανόνι που έβγαινε μέσα από τη “φωλιά” του καταφυγίου- πυροβολισμούς στους εορτασμούς των εθνικών επετείων, ενώ κάποια στιγμή είχε γίνει και προσπάθεια αξιοποίησης και ανάδειξής του (με προβολείς κ.λπ.). Σήμερα η μικρή στοά του είναι εγκαταλειμμένη και γεμάτη με σκουπίδια...

 

Κείμενο, φωτογραφίες: Παναγιώτης Δευτεραίος

Δραστηριότητα: αστική σπηλαιολογία (urban speleology)

Συμμετείχαν: Ιωάννης Αθάνατος, Γεωργία Μπουρμπούλη, Παναγιώτης Δευτεραίος
Πληροφορίες κειμένου: Κωνσταντίνος Ιατρού, Δημήτρης Χατζηλιάδης, Δημήτρης Παπαδημητρίου (ευχαριστούμε!)

Ευχαριστούμε πολύ ειδικότερα όλους όσους συνέβαλαν για να πραγματοποιηθεί η επίσκεψη αυτή.

Πηγή: ΑΣΤΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ